ป้องกันปัญหาตะกรันในท่อส่งน้ำ

ตะกรัน คือ คราบปูนขาวที่เกาะตัวบนพื้นผิวที่สัมผัสกับน้ำ เกิดจากมีแร่ธาตุแคลเซียมและแมกนีเซียมในปริมาณมาก เรียกว่าน้ำกระด้าง ตะกรันเกิดขึ้นเมื่อแร่ธาตุเหล่านี้ตกตะกอนจากน้ำ มักจะเกิดการโดนความร้อนจนเกาะติดบนพื้นผิวต่างๆ เช่น ภายในท่อ, เครื่องทำน้ำอุ่น, และเครื่องทำน้ำเย็น
สาเหตุของการเกิดตะกรัน ได้แก่
น้ำกระด้าง – เป็นน้ำที่มีแร่ธาตุแคลเซียมและแมกนีเซียมละลายอยู่ เมื่อได้รับความร้อน แร่ธาตุจะตกผลึกและแข็งตัว ทำให้เกิดคราบตะกรันเกาะตัวตามพื้นผิวต่างๆ
อุณหภูมิ – เมื่อน้ำร้อนขึ้น ความสามารถในการละลายของแคลเซียมและแมกนีเซียมจะลดลง ทำให้แร่ธาตุตกตะกอนจากน้ำ เร่งการก่อตัวของตะกรัน ทำให้เครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆเกิดตะกรันสะสมได้
ระดับ pH : ความเป็นกรด-ด่างของน้ำ ส่งผลต่อการเกิดตะกรันได้ โดยน้ำที่มีค่า pH สูง (น้ำด่าง) ทำให้เกิดตะกรันสูงขึ้น เพราะแคลเซียมและแมกนีเซียมมีแนวโน้มตกตะกอนมากกว่า
การระเหยของน้ำ : เช่น บนพื้นผิวของก๊อกน้ำหรือภายในท่อ หากน้ำระเหยและมีแร่ธาตุหลงเหลืออยู่ ก็สามารถตกผลึกและเกิดตะกรันได้

ตะกรันมักถูกพบในบริเวณที่มีน้ำ โดยเฉพาะน้ำกระด้าง ที่สำคัญต้องมีความร้อนเข้ามาเกี่ยวข้อง และมีการระเหยของน้ำเกิดขึ้น บริเวณที่มักพบคราบตะกรัน มีดังนี้ครับ
เครื่องทำน้ำเย็น – ตะกรันอาจสะสมอยู่ในที่ที่มีความร้อน เช่น ฮีตเตอร์ และแท้งค์น้ำด้านใน อาจส่งผลต่อรสชาติน้ำได้ครับ
กาต้มน้ำและเครื่องชงกาแฟ – ส่วนที่เกี่ยวข้องกับความร้อนในเครื่องใช้ไฟฟ้าเหล่านี้มักจะเกิดตะกรันได้ง่ายครับ อาจส่งผลเสียต่อประสิทธิภาพในการใช้งานระยะยาว
เครื่องทำน้ำอุ่น – ตะกรันจะเกาะบนส่วนที่ถูกความร้อนและภายในเครื่อง อาจทำให้ค่าไฟสูงขึ้นและอายุการใช้งานลดลงครับ
ก๊อกน้ำและหัวฝักบัวอาบน้ำ – ตะกรันจะสะสมอยู่บนพื้นผิวของก๊อกน้ำและหัวฝักบัว เป็นคราบขาวๆดูไม่สวยงาม อาจทำให้การไหลของน้ำลดลงได้ครับ
ท่อและระบบประปา – โดยเฉพาะท่อน้ำร้อน อาจทำให้แรงดันน้ำลดลงและเกิดการอุดตันได้
เครื่องล้างจานและเครื่องซักผ้า – อาจมีตะกรันเกาะตามชิ้นส่วนภายใน ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการซักผ้าและการล้างจาน เช่น มีคราบติด ซักผ้าไม่สะอาด

ตะกรันไม่ได้เป็นอันตรายต่อสุขภาพโดยตรง เพราะประกอบด้วยแคลเซียมและแมกนีเซียมเป็นหลัก ซึ่งเป็นแร่ธาตุที่พบได้ตามธรรมชาติ และเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายมนุษย์ เพียงแต่จะทำให้น้ำกระด้าง และหากดื่มน้ำที่มีตะกรันสะสมเข้าไปเรื่อยๆ อาจเพิ่มความเสี่ยงการเกิดนิ่วในไตได้
หากคุณกังวลว่าน้ำดื่มที่มีตะกรันจะเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ผมแนะนำให้ติดตั้งเครื่องทำน้ำเย็น กรองในตัว ระบบ UF หรือ RO ก็ได้ หรือติดตั้งเครื่องกรองน้ำ โดยต้องมีไส้กรองเรซิ่นคอยทำหน้าที่กำจัดไอออนแคลเซียมและแมกนีเซียม ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของตะกรัน เท่านี้ก็ลดโอกาสเกิดตะกรันไปได้เยอะแล้วครับ

หากในครัวเรือนมีน้ำกระด้าง มีหินปูน เกิดตะกรันตามจุดต่างๆ ก็อาจส่งผลต่อชีวิตประจำวันของเราอย่างคาดไม่ถึง ได้แก่
4.1 ประสิทธิภาพเครื่องใช้ไฟฟ้าลดลง
ตะกรันที่สะสมอยู่ในเครื่องใช้ไฟฟ้า เช่น เครื่องทำน้ำอุ่น กาต้มน้ำ เครื่องชงกาแฟ ทำให้มีประสิทธิภาพลดลง เครื่องทำน้ำอุ่นที่มีตะกรันจะใช้เวลาทำน้ำร้อนนานขึ้น ค่าไฟก็สูงขึ้น ต้องรอน้ำร้อนนานขึ้น นอกจากนี้ยังทำให้อายุการใช้งานสั้นลง เช่น ซ่อมแซมบ่อย หรือต้องซื้อเปลี่ยนใหม่ โดยเฉพาะเครื่องล้างจาน เครื่องซักผ้าเป็นสินค้าที่มีราคาสูงด้วยครับ
4.2 ดูไม่สะอาดตา
ตะกรันมักจะเป็นคราบปูนขาวตามจุดต่างๆ ส่งผลต่อสภาพแวดล้อมรอบตัว เวลาเข้าห้องน้ำแล้วเห็นแต่คราบตะกรัน หรือเจอคราบหินปูนในเครื่องชงกาแฟ กาต้มน้ำ เครื่องทำน้ำเย็น แก้วจานชาม และภาชนะบ่อยๆ เราคงรู้สึกไม่ค่อยดีเท่าไหร่ ดูไม่สะอาด ไม่สุขอนามัยครับ ดังนั้นเราต้องทราบวิธีป้องกันและกำจัดคราบตะกรัน ซึ่งผมจะอธิบายในหัวข้อถัดๆไปครับ
4.3 เสียเวลาทำความสะอาด
หากเราปล่อยให้คราบตะกรันเกาะติดบนพื้นผิวก๊อกน้ำ ฝักบัว กระเบื้อง หรือผืนผิวกระจกเป็นระยะเวลานาน จะกลายเป็นคราบฝังแน่นสะสมพอกพูนหนามากขึ้นเรื่อยๆ ทำให้ทำความสะอาดได้ยากขึ้นครับ เราก็ต้องขัดถูเป็นประจำ หรือใช้ผลิตภัณฑ์กำจัดตะกรันโดยเฉพาะ
4.4 ปัญหาการซักผ้า
หากมีตะกรันในเครื่องซักผ้า จะทำให้ประสิทธิภาพการทำงานของผงซักฟอกลดลง ทำให้ซักเสื้อผ้าไม่สะอาด เนื้อผ้ามีความหยาบขึ้น เพราะตะกรันอาจทำให้เสื้อผ้าแข็งหลังจากซักเสร็จครับ
4.5 ส่งผลต่อสุขภาพทางอ้อม
แม้ตะกรันจะไม่อันตรายต่อสุขภาพโดยตรง แต่การสะสมของตะกรันอาจส่งผลให้แบคทีเรียเติบโตในเครื่องใช้ไฟฟ้าที่อาศัยน้ำเป็นองค์ประกอบได้ หากเราไม่บำรุงรักษาอย่างเหมาะสม จะส่งผลต่อคุณภาพของน้ำดื่มหรืออาหารที่เราทำกินทุกวันได้ครับ

ตะกรันประกอบด้วยแร่ธาตุแข็งเป็นหลัก โดยเฉพาะแคลเซียมคาร์บอเนต (CaCO₃) และแมกนีเซียมคาร์บอเนต (MgCO₃) แร่ธาตุเหล่านี้จะตกตะกอนจากน้ำกระด้างเมื่อโดนความร้อน หรือเมื่อค่า pH มีการเปลี่ยนแปลงครับ
เมื่อน้ำกระด้างถูกความร้อน จะส่งผลให้แร่ธาตุที่ละลายอยู่เกิดการแข็งตัว และเกาะติดกับพื้นผิว เช่น อุปกรณ์ทำความร้อน, กาต้มน้ำ, เครื่องชงกาแฟ, เครื่องทำน้ำอุ่น
ลักษณะของตะกรันจะคล้ายปูนสีขาว ถ้าไม่มีสารกำจัดตะกรันหรือสารที่มีกรด เช่น น้ำส้มสายชู จะกำจัดออกได้ยาก ผลกระทบของคราบตะกรัน คือทำให้เครื่องใช้ไฟฟ้าใช้พลังงานมากขึ้น สามารถอุดตันท่อ ลดแรงดันน้ำ ส่งผลเสียกับเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใช้น้ำในระยะยาว
ในขณะที่ตะกอนจะเป็นอนุภาคของแข็ง เช่น ทราย สนิม สิ่งสกปรก เศษซากต่างๆที่แขวนลอยอยู่ในน้ำ อนุภาคเหล่านี้อาจมาจากดินที่กัดกร่อน สนิมจากท่อที่สึกกร่อน
โดยการก่อตัวของตะกอน จะตกตะกอนที่ก้นถังของภาชนะ เมื่อน้ำนิ่ง หรือน้ำไหลช้า ไม่เกี่ยวกับแร่ธาตุและความกระด้างของน้ำ แต่เป็นอนุภาคขนาดเล็กในแหล่งน้ำที่มาจากหลากหลายที่มาครับ
ลักษณะของตะกอนจะเป็นเม็ดๆที่มีสีน้ำตาลไปจนถึงสีดำ ผลกระทบของตะกอนคือ อุดตันตัวกรอง ลดคุณภาพน้ำ ทำให้เครื่องใช้ต่างๆ เช่น เครื่องซักผ้า เครื่องล้างจานสึกหรอ ทำให้มีน้ำขุ่น น้ำสกปรก ส่งผลต่อรสชาติและความสะอาดตาของน้ำดื่ม โดยทั่วไปตะกอนจะกำจัดออกได้ง่ายกว่าตะกรัน แต่สิ่งที่เหมือนกันของตะกรัน และตะกอน คือส่งผลเสียต่อระบบน้ำแน่นอนครับ